Το τραύμα είναι μια εμπειρία που μπορεί να αφήσει μόνιμο αντίκτυπο στη ζωή μας, ιδιαίτερα όταν αυτό το τραύμα αποτυπώνεται πάνω μας πριν καν γεννηθούμε.
Ενώ συνήθως πιστεύεται ότι το τραύμα επηρεάζει μόνο το άτομο που το βιώνει, η έρευνα δείχνει ότι μπορεί επίσης να έχει βαθύ αντίκτυπο στην επόμενη γενιά.
Τα τελευταία χρόνια, υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι το τραύμα μπορεί να μεταδοθεί από τους γονείς στα παιδιά τους, ακόμα κι αν τα παιδιά δεν εκτέθηκαν άμεσα στο τραυματικό γεγονός.
Αυτό το φαινόμενο είναι γνωστό ως τραύμα μεταξύ γενεών.
Η έρευνα δείχνει ότι περίπου το 20% των γυναικών βιώνουν κάποιο βαθμό στρες, άγχους ή κατάθλιψης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και ότι οι παρατεταμένες καταστάσεις άγχους επηρεάζουν τον εγκέφαλο του εμβρύου.
Μητρικό στρες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
Το άγχος της μητέρας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στο αναπτυσσόμενο έμβρυο.
Έρευνες έχουν δείξει ότι το άγχος που βιώνει η μητέρα μπορεί να διασχίσει τον πλακούντα και να επηρεάσει το έμβρυο με διάφορους τρόπους.
Ένας από τους κύριους τρόπους με τους οποίους το άγχος της μητέρας μπορεί να επηρεάσει το έμβρυο είναι μέσω αλλαγών στα επίπεδα ορμονών της μητέρας.
Όταν μια μητέρα βιώνει στρες, το σώμα της απελευθερώνει ορμόνες του στρες όπως κορτιζόλη και αδρεναλίνη.
Αυτές οι ορμόνες μπορούν να διασχίσουν τον πλακούντα και να επηρεάσουν το αναπτυσσόμενο έμβρυο, οδηγώντας δυνητικά σε αλλαγές στην ανάπτυξη και τη συμπεριφορά του εγκεφάλου του εμβρύου.
Το άγχος της μητέρας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχει επίσης συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο πρόωρου τοκετού, χαμηλού βάρους γέννησης και άλλες δυσμενείς εκβάσεις.
Οι μηχανισμοί που διέπουν αυτές τις επιδράσεις δεν είναι πλήρως κατανοητοί, αλλά πιστεύεται ότι η φλεγμονή που προκαλείται από το στρες και οι αλλαγές στη λειτουργία του πλακούντα μπορεί να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο.
Επιπλέον, το άγχος της μητέρας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να έχει μόνιμες επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία του παιδιού.
Μελέτες έχουν δείξει ότι τα παιδιά των οποίων οι μητέρες βίωσαν υψηλά επίπεδα στρες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για προβλήματα συμπεριφοράς, γνωστικά ελλείμματα και διαταραχές της διάθεσης αργότερα στη ζωή τους.
Για να μετριαστούν οι επιπτώσεις του μητρικού στρες στο έμβρυο, είναι σημαντικό για τις μέλλουσες μητέρες να λαμβάνουν μέτρα για τη διαχείριση του στρες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την ενασχόληση με δραστηριότητες που μειώνουν το στρες, όπως η γιόγκα ή ο διαλογισμός, η αναζήτηση κοινωνικής υποστήριξης και η εξάσκηση της αυτοφροντίδας.
Επιπλέον, οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης θα πρέπει να γνωρίζουν τις πιθανές επιπτώσεις του μητρικού στρες στην ανάπτυξη του εμβρύου και να παρέχουν την κατάλληλη υποστήριξη και πόρους στις μέλλουσες μητέρες.
Τι συμβαίνει όταν η μητέρα έχει PTSD
Όταν μια μητέρα έχει διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD), μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις τόσο στη δική της ψυχική υγεία όσο και στην ευημερία του παιδιού της.
Το PTSD αναπτύσσεται αφού ένα άτομο βιώσει ή γίνει μάρτυρας ενός τραυματικού γεγονότος, όπως μάχη, σεξουαλική επίθεση ή φυσική καταστροφή.
Τα συμπτώματα του PTSD μπορεί να περιλαμβάνουν ενοχλητικές σκέψεις, εφιάλτες, αναδρομές στο παρελθόν και συμπεριφορές αποφυγής.
Για τις μέλλουσες μητέρες με PTSD, η εμπειρία της εγκυμοσύνης και του τοκετού μπορεί να είναι ιδιαίτερα προκλητική και ενεργοποιητική.
Μερικές από τις πιθανές επιπτώσεις της μητρικής PTSD στην ανάπτυξη του εμβρύου και του παιδιού περιλαμβάνουν:
Αυξημένος κίνδυνος πρόωρου τοκετού και χαμηλού βάρους γέννησης:
Το PTSD της μητέρας έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο πρόωρου τοκετού και χαμηλού βάρους γέννησης, που μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα υγείας για το παιδί.
Διαταραχή του δεσμού μητέρας-βρέφους:
Οι μητέρες με PTSD μπορεί να έχουν δυσκολία στο δέσιμο με τα βρέφη τους, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει τη συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού.
Προβλήματα συμπεριφοράς στα παιδιά:
Τα παιδιά μητέρων με PTSD μπορεί να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για προβλήματα συμπεριφοράς, όπως υπερκινητικότητα και επιθετικότητα.
Υψηλότερος κίνδυνος ανάπτυξης PTSD:
Τα παιδιά μητέρων με PTSD μπορεί να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν και τα ίδια PTSD, λόγω της επίδρασης της μητρικής PTSD στις γονικές συμπεριφορές και στην ανάπτυξη του παιδιού.
Πώς νιώθεις ως μητέρα να κρατάς τραύμα μήτρας;
Η διατήρηση του τραύματος στη μήτρα μπορεί να είναι μια περίπλοκη και δύσκολη εμπειρία για τις μέλλουσες μητέρες.
Μπορεί να βιώσουν μια σειρά συναισθημάτων, όπως φόβο, άγχος, ενοχή και ντροπή, καθώς αντιμετωπίζουν τον αντίκτυπο του τραύματος στο αναπτυσσόμενο έμβρυό τους.
Για ορισμένες μέλλουσες μητέρες, το να κρατούν τραύμα στη μήτρα μπορεί να αισθάνονται σαν ένα μεγάλο βάρος που κουβαλούν μαζί τους καθ’ όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους.
Μπορεί να ανησυχούν για τον αντίκτυπο του τραύματός τους στο παιδί τους και να αισθάνονται μια αίσθηση ανικανότητας και απόγνωσης.
Άλλες μπορεί να αισθάνονται μια αίσθηση απόσπασης ή αποσύνδεσης από την εγκυμοσύνη τους ως αποτέλεσμα του τραύματός τους.
Μπορεί να δυσκολεύονται να συνδεθούν με το αναπτυσσόμενο έμβρυό τους και μπορεί να αισθάνονται μουδιασμένοι ή αποσυνδεδεμένοι από τα δικά τους συναισθήματα.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η διατήρηση του τραύματος στη μήτρα μπορεί επίσης να προκαλέσει εμπειρίες τραύματος στο παρελθόν, οδηγώντας σε συμπτώματα διαταραχής μετατραυματικού στρες (PTSD), όπως αναδρομές στο παρελθόν, ενοχλητικές σκέψεις και υπερεπαγρύπνηση.
Συνολικά, η διατήρηση του τραύματος στη μήτρα μπορεί να είναι μια προκλητική και απομονωτική εμπειρία για τις μέλλουσες μητέρες.
Είναι σημαντικό για τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης να παρέχουν συμπονετική και μη επικριτική υποστήριξη για να βοηθήσουν τις μέλλουσες μητέρες να περιηγηθούν στα περίπλοκα συναισθήματα και τις προκλήσεις που σχετίζονται με το τραύμα.
Πώς νιώθεις ως παιδί να κρατάς τραύμα μήτρας;
Για ένα παιδί που γεννιέται από μητέρα που βίωσε τραύμα στη μήτρα, το να κρατά αυτό το τραύμα στο νευρικό του σύστημα μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους.
Τα παιδιά που εκτίθενται σε προγεννητικό στρες και τραύματα μπορεί να είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν άγχος, κατάθλιψη και άλλες καταστάσεις ψυχικής υγείας αργότερα στη ζωή τους.
Μπορεί να παλεύουν με τη συναισθηματική ρύθμιση και να έχουν δυσκολία να αντιμετωπίσουν το άγχος.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα παιδιά μπορεί επίσης να εμφανίσουν προβλήματα σωματικής υγείας που συνδέονται με προγεννητικό στρες και τραύματα, όπως άσθμα, παχυσαρκία και καρδιαγγειακές παθήσεις.
Τα παιδιά που έχουν τραύμα στη μήτρα στο νευρικό τους σύστημα μπορεί επίσης να δυσκολεύονται με την προσκόλληση και τις σχέσεις.
Μπορεί να δυσκολεύονται να δημιουργήσουν ασφαλείς δεσμούς με τους φροντιστές τους και μπορεί να δυσκολεύονται με την εμπιστοσύνη και την οικειότητα.
Ακολουθεί μια λίστα με τις προκλήσεις που μπορεί να αντιμετωπίσει ένα παιδί ως αποτέλεσμα της διατήρησης του τραύματος στη μήτρα στο νευρικό του σύστημα:
Αυξημένος κίνδυνος άγχους, κατάθλιψης και άλλων καταστάσεων ψυχικής υγείας.
Διάσταση.
Βαθιά επίπεδα φόβου διατηρούνται στην καρδιά και το νευρικό σύστημα.
Αίσθημα ανεπιθύμητης ή απόρριψης σε πολύ βαθύ επίπεδο.
Νιώθουν σαν βάρος στον κόσμο.
Κυριευμένα από μια ενοχή / ντροπή που δεν μπορείς να εξηγήσεις.
Νιώθουν σαν να έχουν μια αίσθηση αδικίας αλλά δεν είναι σίγουροι γιατί.
Δυσκολία στη ρύθμιση των συναισθημάτων και στην αντιμετώπιση του στρες.
Αίσθηση υπερβολής σε συνεχή βάση.
Αυξημένος κίνδυνος σωματικών προβλημάτων υγείας, όπως άσθμα, παχυσαρκία και καρδιαγγειακές παθήσεις.
Δυσκολία στη δημιουργία ασφαλών προσκολλήσεων και σχέσεων.
Θυμός προς τη μητέρα.
Δυσκολία στο δέσιμο με τη μητέρα.
Αίσθημα ότι είναι πολύ μακριά από τη μητέρα ή ότι δεν έχει καν σχέση.
Θέματα εμπιστοσύνης και οικειότητας.
Αγωνίζεται να βιώσει τη χαρά.
Αυξημένος κίνδυνος εθισμού και κατάχρησης ουσιών.
Προβλήματα συμπεριφοράς και ανάπτυξης.
Μαθησιακές δυσκολίες.
Αυξημένος κίνδυνος επιθετικότητας και βίας.
Δυσκολία στην κοινωνική αλληλεπίδραση και επικοινωνία.
Πώς μεταδίδεται το τραύμα στη μήτρα στο αγέννητο παιδί;
Όταν μια μητέρα βιώνει άγχος ή τραύμα, το σύστημα απόκρισης του σώματός της στο στρες ενεργοποιείται σε μεγάλο βαθμό.
Αυτό προκαλεί την απελευθέρωση μιας ορμόνης που ονομάζεται κορτιζόλη, η οποία παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση του μεταβολισμού, των επιπέδων σακχάρου στο αίμα και της ανοσολογικής απόκρισης. Αυτή η ορμόνη επηρεάζει επίσης την ανάπτυξη του εμβρυϊκού νευρικού συστήματος.
Ωστόσο, εάν υπάρχει υπερβολική κορτιζόλη στην κυκλοφορία του αίματος της μητέρας, μπορεί να γίνει επιβλαβής τόσο για τη μητέρα όσο και για το αναπτυσσόμενο έμβρυο.
Ενώ ο πλακούντας συνήθως βοηθά στη ρύθμιση της ποσότητας κορτιζόλης που φτάνει στο έμβρυο, η παρατεταμένη έκθεση στο στρες μπορεί να αποδυναμώσει αυτόν τον προστατευτικό μηχανισμό.
Αυτό σημαίνει ότι η υπερβολική κορτιζόλη από το σώμα της μητέρας μπορεί τελικά να φτάσει στο έμβρυο και ενδεχομένως να επηρεάσει την ανάπτυξή του.
Το τραύμα που υπέστη η μητέρα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να οδηγήσει σε επιγενετικές αλλαγές στο αναπτυσσόμενο έμβρυο, αλλάζοντας δυνητικά την έκφραση των γονιδίων και επηρεάζοντας την ανάπτυξη του εμβρύου.
Η έρευνα έχει δείξει ότι η προγεννητική έκθεση στο στρες και το τραύμα μπορεί να αλλάξει τα πρότυπα μεθυλίωσης του DNA σε γονίδια που σχετίζονται με την απόκριση στο στρες, την ανάπτυξη του εγκεφάλου και τη λειτουργία του ανοσοποιητικού.
Αυτές οι επιγενετικές αλλαγές μπορούν να έχουν μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία και την ευημερία του παιδιού, αυξάνοντας ενδεχομένως τον κίνδυνο παθήσεων ψυχικής υγείας, διαταραχών του ανοσοποιητικού συστήματος και άλλων προβλημάτων υγείας αργότερα στη ζωή.
