Περίπου το ένα τρίτο της ζωής μας το περνάμε κοιμισμένοι.
Αν ζήσει κανείς 80 χρόνια, αφιερώνει σχεδόν 25 χρόνια στον ύπνο, από τα οποία τουλάχιστον 6 είναι γεμάτα όνειρα.
Αυτή η περίοδος της ανθρώπινης ύπαρξης δεν είναι καθόλου χαμένη, αντιθέτως, αποδεικνύεται εξαιρετικά σημαντική για τη μνήμη, την επεξεργασία εμπειριών, την ισορροπία του νευρικού συστήματος και την εσωτερική αναδόμηση.
Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο όταν κοιμόμαστε;
Κατά τη διάρκεια του ελαφρού ύπνου, ο εγκεφαλικός φλοιός επιβραδύνει τη λειτουργία του.
Οι νευροδιαβιβαστές όπως η ακετυλοχολίνη και οι αμίνες (ντοπαμίνη, νορεπινεφρίνη) μειώνονται, ανοίγοντας το δρόμο για σωματική και ψυχική ανάπαυση.
Η μελατονίνη, το φυσικό υπνωτικό μας, εκκρίνεται σύμφωνα με τις συνήθειές μας και μας «καλεί» στη νυχτερινή ανάπαυση.
Η σεροτονίνη, γνωστή για τον ρόλο της στη διάθεση, είναι ουσιαστική και για τον ύπνο.
Χωρίς αυτήν, δεν παράγεται σωστά η μελατονίνη και δεν γίνεται σωστά η εσωτερική διόρθωση της μνήμης και της μάθησης.
Ο ύπνος είναι περίοδος όπου ο εγκέφαλος «καθαρίζει», φιλτράρει, και σταθεροποιεί όσα έμαθε.
Οι δύο εγκέφαλοί μας: Ημέρας και Νύχτας
Μπορούμε να πούμε πως έχουμε δύο εγκεφάλους: έναν «ημερήσιο», λογικό και οργανωτικό, και έναν «νυχτερινό», ευφάνταστο και διαισθητικό.
Κατά τη διάρκεια του ύπνου, ο δεύτερος παίρνει το τιμόνι.
Οι εικόνες των ονείρων δεν είναι άχρηστες φαντασιώσεις, είναι εκφράσεις του εσωτερικού μας κόσμου.
Οι ίδιες περιοχές του εγκεφάλου που ενεργοποιούνται στη φαντασία, ενεργοποιούνται και στα όνειρα.
Είναι εντυπωσιακό ότι οι εκ γενετής τυφλοί δεν ονειρεύονται εικόνες, αλλά ήχους, αφές, και άλλες αισθήσεις.
Τα όνειρά τους είναι εξίσου περίπλοκα και πλήρη με τα οπτικά όνειρα των άλλων ανθρώπων.
Τα στάδια του ύπνου και η φάση REM
Κατά τη διάρκεια της νύχτας, ο εγκέφαλος περνά από κύκλους ύπνου που εξελίσσονται.
Στις πρώτες φάσεις αξιολογούμε το περιεχόμενο της ημέρας.
Καθώς οι κύκλοι προχωρούν, φτάνουμε στη λεγόμενη παράδοξη φάση ή REM, όπου παρατηρούνται ζωηρά όνειρα γεμάτα συναισθήματα και εικόνες.
Σε αυτό το στάδιο, βιώνουμε φόβο, ελπίδα, έκσταση, όλα με ένταση που δεν επιτρέπεται κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Είδη ονείρων και η σημασία τους
Τα όνειρα δεν είναι όλα ίδια. Διακρίνονται σε:
Πρωταρχικά όνειρα: Βασικά, σωματικά, συχνά στα βρέφη.
Θεραπευτικά όνειρα: Όταν κάτι μέσα μας «επιδιορθώνεται».
Όνειρα επίλυσης προβλημάτων: Το γνωστό «θα κοιμηθώ πάνω του».
Εφιάλτες: Ενδείξεις για συγκρούσεις ή τραύματα στο υποσυνείδητο.
Όνειρα μύησης: Πνευματικές αποκαλύψεις που μοιάζουν με ιερά δώρα.
Ο ύπνος ως πνευματική ανάπλαση
Σε παραδόσεις όπως ο Σαμανισμός, η Αρχαία Ελλάδα και ο Εσωτερισμός, τα όνειρα ήταν πύλες μύησης και θεραπείας.
Ο Ασκληπιός, θεός της ιατρικής, υποδεχόταν τους ασθενείς του σε ναούς, όπου κοιμούνταν περιμένοντας το θεραπευτικό όνειρο, μια μορφή θείας παρέμβασης.
Στη σύγχρονη εποχή, οι επιστήμονες ανακαλύπτουν ότι η νυχτερινή εγκεφαλική δραστηριότητα όχι μόνο βοηθά στην επίλυση προβλημάτων, αλλά και στην επανεγγραφή τραυματικών αναμνήσεων.
Ο ύπνος μπορεί να λειτουργεί σαν επαναφορά του συστήματος, σωματικά, ψυχολογικά και πνευματικά.
Τα όνειρα ως κάτοπτρα της ψυχής
Ένα όνειρο μπορεί να είναι προειδοποίηση, καθοδήγηση ή εικόνα από το μέλλον.
Κάποιοι άνθρωποι βιώνουν επαναλαμβανόμενα όνειρα, που λειτουργούν ως διδασκαλίες ή ως καθρέφτες για εσωτερικές αλήθειες.
Όταν αρχίσουμε να κρατάμε ημερολόγιο ονείρων, να θυμόμαστε και να παρατηρούμε τα μοτίβα τους, αναπτύσσουμε έναν εσωτερικό διάλογο με τη βαθύτερη σοφία μας.
Όταν κοιμάται το σώμα, ξυπνά η ψυχή
Ο ύπνος δεν είναι ποτέ κενός.
Είναι ένας ιερός χρόνος όπου οι πύλες ανάμεσα στο συνειδητό και το ασυνείδητο ανοίγουν.
Οι μνήμες αναπλάθονται, τα συναισθήματα καθαρίζονται, και οι πληγές γιατρεύονται.
Είναι η καθημερινή μας ευκαιρία για επανασύνδεση με τον βαθύτερο εαυτό, μια συνάντηση με το άγνωστο, μια επιστροφή στην εσωτερική μας κατοικία.
Αν μάθουμε να τιμούμε τον ύπνο μας, να ακούμε τα όνειρά μας και να εμπιστευόμαστε τη νυχτερινή μας σοφία, τότε ίσως αρχίσουμε να θυμόμαστε κάτι που η ψυχή μας γνωρίζει από πάντα:
Όταν κλείνουν τα μάτια μας, ανοίγουν άλλα μάτια, πιο βαθιά.
Και αυτά βλέπουν την Αλήθεια.
